Μουσείο Κατοχής κάτω από την εκκλησία

Στον Πλατανιά Χανίων ένα ναζιστικό καταφύγιο αξιοποιείται από τους ντόπιους με πρωτεργάτη τον δραστήριο παπά τους

Παιδάκι, τύλιγε σε μια πετσέτα ένα κρασοπότηρο και παρίστανε ότι θυμιάτιζε το αόρατο ποίμνιο. Σαράντα πέντε χρόνια μετά εφημέριος, πλέον, στον Πλατανιά Χανίων ο ιερέας Δημήτρης Παρασκάκης είναι από τους πρωτεργάτες και ψυχή της διάσωσης και της ανάδειξης ενός ολόκληρου υπόγειου συστήματος καταφυγίων, αποθηκών και κοιτώνων, κληρονομιά της γερμανικής Κατοχής και τεκμήριο της σύγχρονης Ιστορίας της κρητικής γης.

«Είναι χρέος μας να διατηρούμε την ιστορία της κάθε περιοχής, να τη συντηρούμε, να την αναδεικνύουμε και να την κληροδοτούμε, με σεβασμό, στα παιδιά και στα εγγόνια μας» λέει ο παπα-Δημήτρης. Και έσπευσε τις αντιλήψεις του για τη διατήρηση των ιστορικών τεκμηρίων να τις κάνει πράξη, πραγματοποιώντας συνάμα και ένα αίτημα ετών της κοινωνίας του χωριού. «Ήταν ένα από τα πρώτα ζητήματα που μου έθεσαν οι κάτοικοι όταν τοποθετήθηκα πριν από τρία χρόνια στην ενορία, και χρειάζονταν και τη συνδρομή τη δική μου καθώς το υπόγειο αυτό σύστημα καταφυγίων και αποθηκών βρίσκεται στον αύλειο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου, στον Πάνω Πλατανιά. Εξάλλου, βούληση των κατοίκων ήταν να αποκτήσει το χωριό ένα σημείο αναφοράς και για τον καθιερωμένο ετήσιο εορτασμό της Μάχης της Κρήτης, που δυστυχώς ως πρόσφατα δεν υπήρχε».

Το καταφύγιο, ικανό να φιλοξενήσει τουλάχιστον δύο διμοιρίες, με πλήρη εξοπλισμό, αποθήκες υλικού και τροφοδοσίας, είχε διαμορφωθεί από τους γερμανούς κατακτητές στο ψηλότερο σημείο του χωριού. Μετά την Κατοχή δεν περιέπεσε σε αχρησία. Οι Πλατανιανοί εκμεταλλευόμενοι τις καλές συνθήκες υγρασίας και μειωμένου φωτισμού στο εσωτερικό του αποθήκευαν μεγάλες ποσότητες από την συγκομιδή της πατάτας.

Για κάποιους πιο... τολμηρούς, λαμβανομένων υπόψη και των ηθών της εποχής, αποτελούσε και περιστασιακή, ερωτική φωλιά. Το τελευταίο σκανδάλισε τους εφημέριους της εποχής που αποπειράθηκαν, μιας και οι τρεις διαφορετικές είσοδοι ξεκινούσαν σχεδόν μπροστά από τη εκκλησία, να τις φράξουν και να στοιβάξουν μέσα στο καταφύγιο σωρούς χώματος, κλαδιών και πετρών.

Με τη φροντίδα πολλών κατοίκων, ανάμεσα στους οποίους οι επιχειρηματίες κ. Κυριάκος Λουραντάκης και ο κ. Μιχάλης Μαυρομμάτης που ανέλαβαν το μεγαλύτερο οικονομικό βάρος, συνεργεία απέσυραν τα μπάζα, καθάρισαν τον χώρο και τοποθέτησαν καλώδια και λάμπες φωτισμού, ακολουθώντας πιστά το πρότυπο των ηλεκτρικών γραμμών που είχαν βάλει οι Γερμανοί. Την περασμένη Κυριακή το καταφύγιο άνοιξε για πρώτη φορά για το κοινό και τουλάχιστον 100 άτομα περιηγήθηκαν στον χώρο.

Θα ανεγερθεί μνημείο για τη Μάχη της Κρήτης
O παπα-Δημήτρης σχεδιάζει πολύ περισσότερα για το μέλλον των κατοχικών εγκαταστάσεων: «Πολλές οικογένειες στο χωριό έχουν κρατήσει κειμήλια της κατοχικής περιόδου, εγχειρίδια, ξιφολόγχες, ατομικό οπλισμό, κράνη ή εμβλήματα. Ακόμη και τα μικρά βαγονέτα που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για να απομακρύνουν τα μπάζα και τα χώματα έχουν παραμείνει εδώ. Όλα αυτά σχεδιάζουμε να τοποθετηθούν σε κάποιες από τις υπόγειες αίθουσες και να δημιουργηθεί έτσι ένα μικρό μουσείο». Φιλοδοξία του ιερωμένου ήταν να υπάρξουν και κέρινα ομοιώματα κρητικών μαχητών και γερμανών στρατιωτών που θα αναπαριστούσαν με έναν πιο εύγλωττο τρόπο την εποχή, τους ανθρώπους και την ένοπλη αντιπαράθεση του Μαΐου του 1941, αλλά «το κόστος για κάθε κέρινη κούκλα, ειδικά σε φυσικό μέγεθος, είναι απαγορευτικό».

Σε πρώτη φάση πάντως θα ανεγερθεί στη δυτική και μεγαλύτερη είσοδο των υπόγειων στοών μνημείο για τη Μάχη της Κρήτης, με την προοπτική τα εγκαίνιά του να συμπέσουν με την 70ή επέτειο από την από αέρος εισβολή των δυνάμεων της Βέρμαχτ, τον ερχόμενο Μάιο. Όσο για τον παπα-Δημήτρη, δεν θέλει να συνδεθεί το όνομά του με όλα αυτά. Από υπερβολική σεμνότητα άραγε; «Χρέος κάθε ρασοφόρου δεν είναι να ιδιωτικοποιεί το κοινό καλό και τον κοινό μόχθο» απαντά. «Υποχρέωσή του είναι να αποδίδει έργο πνευματικό, με αντίκρισμα και βάθος. Δεν με ενδιαφέρει να γίνει θέμα το όνομά μου ή οι αντιλήψεις μου, αλλά χωρίς τυμπανοκρουσίες και πολλά λόγια να ωφελούνται όσοι έχουν ανάγκη από την παρουσία της Εκκλησίας και του ιερέα».

 

ΤΟ ΒΗΜΑ


No Internet Connection